.انواع مخازن سوخت هواپیما و موارد ایمنی درعملیات سوختگیری هواپیما :

بطور کلی در ایران از دو نوع سوخت برای شرکتهای هواپیمایی استفاده میشود :

۱-      سوخت برای هواپیمایی توربینی Aviation Turbine Fuels ) ) JP4  و JETA-1  وatk   

۲-      سوخت برای هواپیمایی پیستونی (Aviation Gasoline  )

روشهای انتقال سوخت به هواپیما :

توزیع سوخت هواپیما در فرودگاههای کوچک معمولا بوسیله روش حمل با تانکر tanker  انجام میشود بعضی از فرودگاههای بزرگ دارای ایستگاههای پمپ بنزین هستند که هواپیما بایستی تاکسی کرده و در انجا سوخت گیری کند و بعضی دارای لوله کشی ثابت در پارکینگ میباشند .انتقال سوخت به هواپیما در فرودگاه به دو روش پیوسته و ناپیوسته انجام میگردد:

۱-      پیوسته : در فرودگاههای بزرگ برای حمل سوخت به هواپیما از سیستم لوله کشی ( Hydrant  )که در پارکینگ هواپیما قبلا”انجام شده بصورت مداوم و پیوسته استفاده میگردد. که در این روش  ماشین های پمپاژ سوخت که در کنار پرواز قرار میگیرندو انتقال از طریق پمپازسوخت لوله کشی شده  انجام میگردد. این نقاط در پارکینگ با علایمی مشخص میباشد.

۲-      ناپیوسته : ( Mobile Apron Tanker  ) در فرودگاههای کوچک و متوسط بدلایل کاهش هزینه های لوله کشی و انعطاف پذیری وسایل نقلیه سوخت و اقتصادی بودن سیستم بوسیله ماشین های سوخت رسان انجام میگردد هرچند که سوخت رسانی برای هواپیماهای پهن پیکر با این روش مدت زمان بیشتری طول میکشد.

همچنین انتقال سوخت به داخل هواپیما به دو صورت روی بال و زیر بال (over wing  or  under wing) انجام میگیرد . در هواپیماهای کوچک و هلیکوپتر ها و موتورهای پیستونی از over wing که شبیه سوخت رسانی به ماشین و اتومبیل میباشد که یک یا چند درگاه سوخت باز میکنند و سوخت به داخل آن توسط پمپ سنتی پمپاژ میگردد. و برای هواپیماهای بزرگ و سوخت جت از روش under wing یا single-point که در آن لوله های فشار بالا به هواپیما وصل میشوند و سوخت با فشار ۴۰ psi و حداکثر ۴۵ psi برای هواپیماهای تجاری و برای هواپیماهای نظامی بویژه جنگنده ها تا ۶۰ psi  پمپاز میگردد.

مشخص کردن سوخت avgas از سوخت جت jet fuel  میتواند بسیار مهم باشد که معمولا” سوخت avgas برای هواپیماهای کوچک  به رنگ آبی وسبز و قرمز میباشد و دارای نازل دهانک لوله nozzle با قطر ۴۰ میلیمتر (در امریکا ۴۵ میلیمتر) میباشد . و سوخت جت jet fuel برای هواپیماهای بزرگ تقریبا” کم رنگ  و دهانک نازل لوله آن که “J spout”نامیده میشود ۶۰ میلیمتر میباشد.

انواع مخازن سوخت هواپیما : ( Fuel tanks )

مخازن سوخت بکار رفته در هواپیما از لحاظ تعداد و ساختمان متفاوت هستند. ولی همه آنها در هر هواپیما به هم وصل میباشند که این محل معمولا” میتواند بال و یا جاهای دیگر بدنه هواپیما باشد. مخازن سوختی که عمدتا” در هواپیما کاربرد دارد عبارتند از :

۱- Built up :

یک مستطیل فلزی از جنس آلومینیوم است که وسط های آن تعدادی تیغه می گذارند. که به آن تیغه ها sloshing گویند و برای هواپیماهای سبک و فوق سبک مورد استفاده قرار می گیرد .

۲- Bag type( cell type) :

این باک از جنس لاستیک است که از ویژگی های آن میتوان به سبک بودن آن و عایق بندی راحت آن اشاره کرد .عیب این نوع باک ها در اتصالات آنها است که معمولا سریع هرز میشود. که در هنگام استفاده از این باک ها توصیه میشود از torque meter استفاده شود .

۳-

    مخازن اصلی ( Integral tanks ) :

این مخازن قسمتی از ساختمان بدنه هواپیما میباشد که بصورت مخازن نفوذ ناپذیری ساخته شده اند. و این مخازن عمدتا” در بالهای هواپیما دیده میشود ولی در نقاط دیگر بدنه هواپیما نیز ممکن است وجود داشته باشد. هر حادثه و تصادف و برخوردی میتواند این مخازن را از شکل طبیعی خود خارج کند و یا باعث شکاف اتصالات و حرکت سوخت شود .

۴- external tanks :

این نوع مخزن سوخت مخصوص هواپیماهای نظامی است و برای هواپیماهای جنگنده مورد استفاده قرار می گیرد .

نکات لازم در سوختگیری هواپیما :

عملیات سوخت رسانی به هواپیما میتواند بسیار خطرناک باشد .رعایت موارد ایمنی از نظر آتش سوزی(Fire risk) و مشکلات ناشی از الکتریسیته ساکن static electricity  و تحویل سوخت با فشار معین و تحویل سوخت با کیفیت از نکات عمده در سوخت رسانی هواپیما میباشد. وقتی هواپیما در هوا پرواز میکند الکتریسیته ساکن زیادی را انباشته مینماید که در هنگام سوخت رسانی میتواند باعث آتش سوزی بخار سوخت گردد برای همین باندینگ کردن bonded  برای هواپیما و ماشین سوخت رسانی انجام شود ویا برای هر دو اتصال زمین (ground earthing points ) وصل میشود.

بهترین آموزشگاه های هوانوردی کشور

موارد ایمنی درعملیات سوختگیری هواپیما :

سوختگیری هواپیما ها بوسیله تانکرهای سوخت رسانی (browser)در پارگینگ هواپیما با رعایت نکات ایمنی  انجام میگیرد:

الف) موارد احتیاطی در هنگام سوختگیری:

۱-      سوخت بصورت روزانه چک شود تا از هرگونه آلودگی آب و کثافات پاک باشد. زیرا وجود آب در سوخت در ارتفاع بالا و دمای پایین باعث ته نشین شدن آن در مخزن  و ایجاد یخزدگی در دهانه های لوله ها سوخت هواپیما میگردد. در صورت وجود آب در سوخت بصورت مه رنگ دیده خواهد شد. یا بوسیله  پدهای که به رنگ سبز میگردند وجود آب در سوخت را تشخیص داد.

۲-      عملیات سوختگیری بایستی در هوای آزاد صورت گیرد.

۳-      وسایل اطفاء حریق fire extinguishers در هنگام عملیات سوخت رسانی در دسترس باشند.

۴-      پرسنل دوره دیده مجرب برای اطفاء حریق در دسترس باشند.

۵-      وسایل نقلیه سوختگیری Fueling vehicles بایستی ۵۰ پا (حدود ۱۵ متر ) از هر ساختمان ؛آشیانه پروازی و هواپیمای پارک شده فاصله داشته باشد واحد ایمنی (ARFF Department) مسئولیت نهایی بر تعیین چنین فاصله ای را دارد.

۶-      تا فاصله ۱۵ متری از هواپیمایی که در حال سوختگیری است نباید فندک ، کبریت و وسایل برقی و…مورد استفاده قرار گیرد.

۷-      راننده ماشین سوخت رسانی تا وقتی که ماشین در منطقه مانور فرودگاه Movement Area ( پارکینگ ) قرار دارد باید در کنار آن باقی بماند

۸-      باندینگ کردن و اتصال زمین (ground earth points )برای هواپیما و ماشین سوخت رسانی انجام شود. مقامت اتصال زمین نبایستی از ۱۰۰۰۰ اهم بیشتر باشد و نقطه اتصال زمین با دایره ای به قطر ۱۵ سانتیمتر با رنگ سفید مشخص شده باشد. بایستی میله برق گیر rod از هر نوع آلودگی و رنگ و… تمیز باشد

۹-      – وسایل موتوری سوخت گیری (refueling trucks )اطراف هواپیما باید طوری مستقر شوند که موارد ایمنی زیر مدنظر قرارگیرد الف)امکان نزدیک شدن وسایل موتوری اطفای حریق در هنگام ضرورت به هواپیما میسر باشد ب) در صورت آتش سوزی این ماشین الات مانع خروج مسافرین از هواپیما نگردد  ج)  امکان فرار سریع ماشین  سوخت رسانی در حالات اضطراری وجود داشته باشد د) ماشین سوختگیری باید حداقل(۱۰ پا )۳ متر از هواپیما و وسایل نقلیه دیگر و ۵ متر از دستگاههای شارژ باتری اطراف هواپیما فاصله داشته باشد ی) ماشین سوخت رسانی در زیر بال قرار نگیرد.

۱۰-  در طول عملیات سوختگیری نباید موتور هواپیما روشن گردد.

۱۱-  اگزوز خودروهای سرویس دهنده به هواپیما نباید تولید جرقه کنند.

۱۲-  خودروهای سرویس دهنده به هواپیما نبایستی در موقع سوختگیری زیر بال هواپیما پارک شده باشند

۱۳-  در نزدیکی رادار عملیات سوختگیری نباید انجام شود.

۱۴-  در حین سوختگیری نبایستی باتری هواپیما ویا شارژ قطع و وصل شود.

۱۵-  در حین سوختگیری نبایستی از فلاش و موبایل استفاده کرد.

۱۶-  زمانی که چرخ های هواپیما داغ است نباید عملیات سوختگیری انجام شود.

۱۷-  هنگام رعدوبرق سوختگیری ممنوع است

ب) موارد احتیاطی هنگام سوخت رسانی وقتی که مسافر در داخل هواپیما؛ در حال سوار یا پیاده شدن است.

۱- سوخت رسانی برای پرواز هنگامی که مسافر داخل هواپیماست و یا در حال سوار کردن و یا پیاده کردن مسافران میباشد ممنوع است مگر با حضور متخصیصین مجرب و وجود وسایل اطفائ حریق که معمولا در این حالت ماشین آتش نشانی فرودگاه با درخواست خلبان و موافقت مراقبت پروازدر محل حضور مییابد.

۲- باید ارتباط رادیویی دو طرفه هنگام سوخت رسانی با عوامل زمینی و سوخت رسانی برقرار باشد.

۳- باید هنگام سوختگیری هواپیما اطلاع رسانی لازم به مسافران انجام شود تا از کشیدن سیگار خوداری و یا از بکاربردن هر وسیله ای که تولید جرقه مینماید خودداری نمایند و علایم درب خروج و نکشیدن سیگار در داخل هواپیما روشن باشد. و نباید مسافران کمربند ایمنی خود را بسته نگه دارند.

۲- در موقع سوار و پیاده شدن مسافرین در حین عملیات سوختگیری یک نفر مراقب مسافرین بوده و از استعمال دخانیات آنها شدیدا جلوگیری نماید.

۳- اگر برای  پیاده و سوار شدن مسافران پلکان ها در درهای اصلی مستقرشده باشد  بایستی درب های اصلی باز و یا نبمه باز بوده و در صورتی که به علت وضع جوی مجبور به بستن در اصلی باشند نباید قفل شود.

۴- چنانچه در عملیات سوختگیری بخارات سوخت به داخل هواپیما رخنه کرده باشد از بکار بردن وسایل الکتریکی جدا خودداری کرده و نباید محل خروجی مسدود گردد.

ج) موارد احتیاطی هنگام سوخت رسانی برای تخلیه الکتریسیته ساکن تولید شده بر روی سطوح هواپیما و یا خودروی سوخت رسان :

بایستی :۱- اتصال سیم از ماشین سوخت رسانی به زمین ۲- اتصال سیم از هواپیما به زمین ۳- اتصال سیم از وسیله سوخت رسان به هواپیما ۴- اتصال سیم از نازل سوخت رسانی به هواپیما که بایستی قبل از باز کردن در باک هواپیما انجام گیرد و باید قبل از جمع آوری سیم های اتصال در باک بسته باشد.

تخلیه عمدی سوخت در پرواز FUEL DUMPING :

خالی کردن سوخت قابل استفاده هواپیما در پرواز هنگام وضعیت اضطراری برای کاهش وزن هواپیما در هنگام نشستن  و انجام نشستن بیخطر پرواز که توسط خلبان عامدا” انجام میشود . این تخلیه سوخت نبایستی بر روی شهرها و رودخانه ها و یا مناطقی که رعد و برق وجود دارد انجام شود و در ارتفاع بالای ۶۰۰۰ پای( ۱۸۰۰ متر ) باید صورت گیرد. هواپیما های دیگر از این پرواز بایستی جداو دور باشند و پشت سر این پرواز قرار نگیرند و جدایی طولی حداقل ۱۰ ناتیکال مایل را داشته باشند و در صورت انجام جدایی عمودی( vertical separation) حداقل ۱۵ دقیقه ( ۵۰ مایل ) فاصله و ۱۰۰۰ پا بالا تر و یا ۳۰۰۰ پا پایین تر از هواپیمایی که تخلیه سوخت انجام میدهند قرار داشته باشند.

 هنگام تخلیه سوخت در صورت انجام سکوت رادیویی بایستی زمان اتمام آن با مراقبت پرواز توافق شود. و همچنین گروه پروازی بصورت مانیتور روی فرکانس باقی بماند.

تخلیه غیر عمدی سوخت FUEL SIPHONING : نشتی سوخت هواپیما بدلیل غیر عمدی مانند سرریز شدن ؛سوراخ شدن تانکر ؛ شل شدن درب تانکر و …

ما را در اینستاگرام دنبال کنید